Peer review : 'Toegang tot sociale bijstand en sociale rechten voor daklozen'
Naar een betere toegang tot rechten voor mensen die dakloos zijn
Op 3 en 4 oktober heeft BAPN deelgenomen aan een peer review georganiseerd door de Europese Commissie in Brussel om de toegankelijkheid van rechten voor dakloze personen te bespreken. Op initiatief van de Belgische overheid werd de praktijk van het referentieadres onder de loep genomen. Samen met andere Europese lidstaten werden andere systemen in Europa bekeken en naar oplossingen gezocht om de non-take up van rechten door dakloze personen in België tegen te gaan.
Wanneer mensen in de dakloosheid belanden, wordt het voor hen bijzonder problematisch om beroep te doen op hun rechten. Zonder adres kan je je immers niet inschrijven in de bevolkingsdienst van een gemeente en maak je geen aanspraak meer op een identiteitskaart. Tijdens het eerste gedeelte van de peer review werd het systeem besproken dat in België in het leven geroepen is om er toch voor te zorgen dat dakloze personen hun rechten niet verliezen, nl. het referentieadres.
BAPN vindt het positief dat er in België een systeem bestaat om rechten aan dakloze personen te geven. We zien echter in de praktijk dat er heel wat problemen zijn met het referentieadres. Op basis van de vele getuigenissen die we hebben verzameld en de cijfers die we kennen uit het verleden blijkt dat er grote toegankelijkheidsproblemen zijn tot het referentieadres. Betwistingen over welk OCMW bevoegd is, het gebruik van een te enge definitie van dakloosheid, de schrapping van het oud adres dat ambtshalve eerst in orde gebracht moet worden … dit zijn maar enkele voorbeelden waarom mensen geen referentieadres kunnen krijgen en dus geen beroep kunnen doen op hun uitkering en andere rechten.
Gezien het hebben van een adres een struikelblok blijft, ook bij het referentieadres, werd tijdens de peer review specifiek onderzocht of er oplossingen zijn waarbij het mogelijk is voor een dakloze persoon om zijn rechten te doen gelden zonder het hebben van een adres. Duitsland was één van de meest interessante voorbeelden gezien dit mogelijkheid is in bepaalde uitkeringsstelsels. Toch zien we dat het Duitse systeem ook zijn beperkingen heeft. Zo moeten dakloze personen elke dag bereikbaar zijn en moeten zij dagelijks hun uitkering komen afhalen indien ze geen bankrekening hebben. Andere interessante alternatieven die naar voren geschoven werden, waren het invoeren van een digitaal adres of identiteitskaart en rechten afhankelijk maken van het rijksregisternummer.
BAPN verwelkomt dat er op initiatief van de Belgische overheid een peer review georganiseerd is geweest over de toegankelijkheid van rechten voor dakloze personen. De peer review is een belangrijke eerste stap, maar verder onderzoek is nodig om interessante buitenlandse voorbeelden in kaart te brengen. De piste om het toekennen van rechten los te koppelen aan het hebben van een adres dient verder uitgewerkt te worden. Daarnaast roepen wij de Belgische overheid op om ervoor te zorgen dat mensen in de eerste plaats hun rechten niet verliezen en niet in de dakloosheid belanden. Dit kan enkel door meer in te zetten op een structureel armoedebeleid, waarbij mensen over een adequaat inkomen beschikken en er voldoende betaalbare en kwaliteitsvolle woningen voor iedereen beschikbaar zijn.
Verdere informatie:
- Lees hier de positiepaper van BAPN over het referentieadres
- Vind hier het eindrapport en de andere documenten van de peer review
Het werk dat we BAPN verricht rond het referentieadres doen wordt in nauwe samenwerking gedaan met de regionale netwerken armoedebestrijding, het Daklozenfront en mensen in armoede die verenigd zijn in een permanente werkgroep rond dit onderwerp. Klik hier voor de werknota die de basis vormt voor ons gemeenschappelijk werk.