Voor een sociaal en ecologisch pact over fiscale rechtvaardigheid
Door de Covid-19-pandemie is de ongelijkheid in de wereld nog toegenomen. Enerzijds groeide het vermogen van de tien rijkste mensen op aarde in 2021 met meer dan 400 miljard dollar en bereikte het vermogen van de 500 rijksten een recordhoogte van 8,4 biljoen dollar. Anderzijds kwamen vorig jaar alweer meer dan 100 miljoen mensen extra in extreme armoede terecht. De pandemie vergrootte ook de ongelijkheid binnen de landen, want ze leidde tot een onevenredige daling van het inkomen van kort geschoolde werknemers, van jongeren en vrouwen!
Tegelijk is ook de budgettaire situatie van de belgische overheden sterk verslechterd, omdat de gezondheidscrisis de wereldwijde overheidsschulden tot ongeziene hoogten heeft opgestuwd. In 2020 kenden we de sterkste toename van de schulden op één jaar tijd sinds de Tweede Wereldoorlog: een stijging met 28%, tot 256% van het wereldwijde BBP (of 226 000 miljard dollar). Bovenop de kosten van de pandemie kwamen nog die van de klimaatrampen. Dat ondervonden België - en vooral Wallonië, dat de voorbije zomer zwaar werd getroffen door overstromingen - aan den lijve.
Tegelijk kent de wereld een dringende nood aan overheidsinvesteringen voor de financiering van de ecologische transitie, de volksgezondheid en de sociale bescherming. Volgens de Europese Rekenkamer zijn in Europa meer dan 1 000 miljard euro investeringen per jaar nodig om tegen 2050 koolstofneutraal te worden. De Europese Commissie schat dat er alleen al voor het energiesysteem elk jaar 350 miljard euro extra nodig is. Volgens de berekeningen van de Europese Rekenkamer zijn de voorziene overheidsinvesteringen allerminst toereikend.
De schuchtere stappen vooruit op internationaal niveau met betrekking tot het belasten van multinationale ondernemingen zullen niet volstaan. Fiscale rechtvaardigheid moet dringend een beleidsprioriteit worden voor de wederopbouw na de Covid-pandemie, zowel op internationaal als binnenlands vlak. Door fiscale rechtvaardigheid, die garandeert dat elke inkomenscategorie haar correcte deel bijdraagt, is het mogelijk om de ongelijkheid te verkleinen en de nodige middelen bijeen te brengen om de ecologische en sociale transitie te financieren.
In België bestaat er vooral fiscale onrechtvaardigheid door het verschil tussen de belasting op de inkomsten uit arbeid en uit kapitaal, het gebrek aan progressiviteit in de personenbelasting en het groot aantal achterpoortjes in de belastingwetgeving. Daarom lanceren mutualiteiten, vakbonden, de koepels van internationale solidariteit, de netwerken voor armoedebestrijding, de Klimaatcoalitie, Greenpeace en de netwerken voor verantwoorde financiering, een gezamenlijke oproep aan de federale regering om voor het eind van de legislatuur een belastinghervorming goed te keuren. De belangrijkste elementen van zo’n hervorming moeten erop gericht zijn en gebaseerd op een echte fiscale rechtvaardigheid om alle soorten inkomens van natuurlijke personen rechtvaardig en progressief te belasten, met vrijstelling van de laagste inkomens; een progressieve belasting op de inkomsten uit vermogen en een effectief minimumtarief van vennootschapsbelasting in te voeren; een uitzonderlijke bijdrage op grote vermogens in te stellen; het systeem van de “salariswagens” en de tankkaarten te hervormen; de rechtsmiddelen tegen financiële criminaliteit te versterken en bijkomende inspecteurs aan te werven bij de FOD Financiën om de controles te verscherpen en de strijd aan te binden met belastingfraude.
Op Europees niveau kan de EU dankzij fiscale rechtvaardigheid eigen middelen vrijmaken om het Next Generation-plan en de Europese Green Deal te financieren – onder meer via het invoeren van een voldoende ambitieuze Europese belasting op financiële transacties.
Dergelijke maatregelen zouden het mogelijk maken om een gezonde koers te varen, zowel op budgettair vlak als voor de ecologische en sociale transitie. Recente peilingen hebben trouwens uitgewezen dat ze kunnen rekenen op de steun van de meerderheid van de bevolking, zowel in het noorden als het zuiden van het land.
De uitdaging is zo groot dat verder uitstel of zich verschuilen achter institutionele moeilijkheden niet aanvaardbaar is. De federale regering moet nu de bakens uitzetten voor een rechtvaardige en duurzame fiscaliteit.
Thierry Bodson (ABVV); Valérie Del Ré (Greenpeace); Els Hertogen (11.11.11); Michel Van Hoorne (LEF) Bernard Bayot, directeur de Financité ; Ariane Estenne, présidente du MOC ; Christine Mahy, secrétaire générale du Réseau wallon de lutte contre la pauvreté ; Nicolas Van Nuffel, président de la Coalition Climat ; Arnaud Zacharie, secrétaire général du CNCD-11.11.11 ; Noémie Van Erps, secrétaire générale Femmes Prévoyantes Socialistes ; Xavier Toussaint, Président de la CSC-Enseignement, Daniel Puissant, Réseau Justice Fiscale