Ziek en zonder papieren

Mensen zonder wettig verblijf hebben weinig tot geen sociale rechten. Het recht op gezondheidszorg is gelukkig wel verzekerd. De procedure Dringend Medisch Hulp kent echter vele drempels waardoor tussen 80% en 90% van de potentieel gerechtigden er geen beroep op doet. Ontdek in de publicatie Ziek en zonder papieren welke obstakels de mensen zonder wettig verblijf tegen komen en welke aanbevelingen ze doen voor een betere toegang tot gezondheidszorg.

Mensen zonder wettig verblijf uit armoedeverenigingen in Vlaanderen, Brussel en Wallonië nemen in Ziek en zonder papieren het woord rond het systeem van de Dringende Medische Hulp. In een traject van 4 bijeenkomsten brachten ze hun eigen ervaringen samen, met als gemene deler de moeilijke toegang tot gezondheidszorg. Door hun persoonlijke verhalen te verbinden, legden ze de onderliggende uitsluitingsmechanismen bloot en formuleerden zij aanbevelingen om deze drempels uit te schakelen.

Hun bevindingen vormden een betekenisvolle bijdrage in het Memorandum Verkiezingen 2024. Een wegwijzer voor de vereenvoudiging en harmonisering van Dringende Medische Hulp. Diverse sociale organisaties brengen in dit beleidsdossier hun technische expertise en terreinkennis samen onder de coördinatie van Dokters van de Wereld.

Deze publicatie is complementair aan het Memorandum omdat het de leefwereld van mensen zonder wettig verblijf in armoede en hun gebruikerservaringen als centrale vertrekbasis stelt om de huidige toegang tot gezondheidszorg te evalueren en te verbeteren. Door zelf het woord te nemen, reiken de deelnemers aan het overlegtraject de hand aan overheden en diensten om als volwaardige partner erkend en betrokken te worden in de vormgeving van een beter gezondheidsbeleid.

Beleidsparticipatie van mensen in armoede en kwetsbare groepen, waaronder mensen zonder wettig verblijf, leidt immers tot beter en efficiënter beleid dat sociale ongelijkheid vermindert en sociale cohesie versterkt. Individuen, groepen en de hele samenleving worden hier beter van. Het voorkomt dat mensen naar extreme standpunten afdrijven en de stabiliteit van onze democratie in gevaar komt. Participatie draagt bij aan een inclusieve samenleving en voorkomt dat democratische waarden onder druk komen te staan door maatschappelijke onvrede.

Het systeem Dringende Medische Hulp schiet voor alle partijen te kort. In de eerste plaats voor de gebruikers: de onzekere en variabele toegang tot gezondheidszorg leidt tot gezondheidsuitstel en non-take up van basiszorg. Deze achterstelling leidt tot maatschappelijke uitsluiting. Zieke mensen die geen hulp krijgen, kunnen immers niet deelnemen aan de samenleving. Ten tweede moeten OCMW’s en hun maatschappelijk werkers evenals dokters en zorgverleners zware administratieve procedures door ploeteren die een vlotte en kwaliteitsvolle hulp- en zorgverlening in de weg staan. Tenslotte wordt de volledige samenleving onnodig opgezadeld met grote gezondheidsrisico’s en hoge kosten voor de volksgezondheid.

In deze publicatie houden we een pleidooi voor een betere gezondheidszorg voor de uiterst kwetsbare groep mensen zonder wettig verblijf met de oproep om niet mee te stappen in het politieke en publieke negatieve discours dat deze mensen ontmenselijkt. We doen extra appèl op de OCMW-maatschappelijk werkers en hun teamverantwoordelijken, maar ook op de beleidsmakers van alle politieke niveaus om in dialoog met deze mensen zonder wettig verblijf op zoek te gaan naar praktijken die verbinden vanuit een mensenrechtenbenadering en alzo drempels uitschakelen.

Lees de analyse en aanbevelingen van mensen zonder wettig verblijf in de publicatie Ziek en zonder papieren.